เมืองแพร่ หรือเมืองแป้ เป็นเมืองโบร

เมืองแพร่ หรือเมืองแป้ เป็นเมืองโบราณสร้างมาช้านานแล้วตั้งแต่อดีตกาล แต่ยังไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าสร้างขึ้นในสมัยใดและใครเป็นผู้สร้าง เมืองแพร่เป็นเมืองที่ไม่มีประวัติของตนเองหรือจารึกไว้ในที่ใดๆโดยเฉพาะ นอกจากปรากฏในตำนานพงศาวดาร และจารึกของเมืองอื่นๆ บ้างเพียงเล็กน้อย เช่น หลักฐานจากตำนานเมืองเหนือ พงศาวดารโยนก และศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงเมืองแพร่น่าจะสร้างยุคเดียวกันกับกรุงสุโขทัย เชียงใหม่ ลำพูน พะเยา น่าน ซึ่งบ้านเมืองของเมืองแพร่ ในยุคนั้นคงไม่กว้างขวางและมีผู้คนมากมายเหมือนปัจจุบัน เมืองแพร่มีชื่อเรียกกันหลายอย่าง ตำนานเมืองเหนือเรียกว่า "พลนคร" หรือ "เมืองพล" ในสมัยขอมเรืองอำนาจ ราว พ.ศ. 1470 - 1540 นั้น พระนางจามเทวีได้แผ่อำนาจเข้าครอบครองดินแดนในเขตลานนา และได้เปลี่ยนชื่อเมืองในเขตลานนาเป็นภาษาเขมร เช่น ลำพูนเป็น หริภุญไชย น่านเป็นนันทบุรี เมืองแพร่เป็นโกศัยนคร หรือนครโกศัย ชื่อที่ปรากฏในศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหง เรียกว่า "เมืองพล" และได้กลายเสียงตามหลักภาษาศาสตร์เป็น "แพร่" ชาวเมืองนิยมออกเสียงว่า "แป้"

เมืองแพร่สมัยก่อนกรุงสุโขทัย พ.ศ. 1654-พ.ศ. 1773

พงศาวดาร โยนก กล่าวถึงเมืองแพร่ว่า "จุลศักราช 461 (พ.ศ. 1654) ขุนจอมธรรมผู้ครองเมืองพะเยา เมื่อครองเมืองพะเยาได้ 3 ปี ก็เกิดโอรสองค์หนึ่ง ขนานนามว่า เจื๋อง ต่อมาได้เป็น ขุนเจื๋อง" พอขุนเจื๋องอายุได้ 16 ปี ไปคล้องช้าง ณ เมืองน่าน พระยาน่านตนชื่อว่า "พละเทวะ" ยกราชธิดาผู้ชื่อว่า นางจันทร์เทวีให้เป็นภรรยาขุนเจื๋อง เมืองแพร่เป็นเมืองที่สร้างขึ้นแล้วในระหว่างจุลศักราช 421 - 461 (พ.ศ. 1614 - 1654) แต่คงเป็นเมืองขนาดเล็กและจะต้องเล็กกว่าเมืองพะเยาด้วย ในระหว่าง พ.ศ. 1655 - พ.ศ. 1773 เมืองแพร่อยู่ในอำนาจการปกครองของขอมเพราะในระยะเวลาดังกล่าว ขอมเรืองอำนาจอยู่ในอาณาจักรลานนาไทย มีข้อน่าสังเกตว่าในระยะที่ขอมเรืองอำนาจได้เปลี่ยนชื่อเมืองแพร่เป็นโกศัย นคร (โกศัยหมายถึงผ้าแพรเนื้อดี) แต่ไม่มีเหตุการณ์สำคัญอะไรปรากฏให้เห็น

เมืองแพร่ สร้างขึ้นประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๒ มีชื่อเรียกกันหลายชื่อ คือ “พลนคร เมืองพล เมืองแพล” ในสมัยขอมเรืองอำนาจ ระหว่างปี พ.ศ.๑๔๗๐-๑๕๖๐ พระนางจามเทวีเข้าครอบครองแคว้นล้านนา ได้เปลี่ยนชื่อเป็น “โกศัยนคร” หรือ “เวียงโกศัย” ซึ่งแปลว่า ผ้าแพร นับแต่นั้นมาก็มีเจ้าผู้ครองนครสืบต่อกันมาโดยตลอด จนถึงสมัยรัชกาลที่ ๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ จึงได้มีการเปลี่ยนแปลงทางการปกครอง โดยเจ้าพิริยะชัยเทพวงศ์ (เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์ที่ ๑๘) เป็นเจ้าหลวงกำกับด้วยข้าหลวงซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าได้โปรดเกล้าฯให้พระยาไชยบูรณ์ข้าหลวงคนแรก ต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๔๕ พวกเงี้ยวได้ก่อการกบฏขึ้น โดยึดสถานีตำรวจ ศาลากลางจังหวัด ปล้นเงินคลัง และปล่อยนักโทษออกจากคุก พระยาไชยบูรณ์ถูกพวกเงี้ยว จับตัวและบังคับให้ยกเมืองให้ แต่พระยาไชยบูรณ์ไม่ยินยอมจึงถูกจับประหารชีวิต เมื่อความทราบถึงในหลวงรัชกาลที่ ๕ จึงโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีนำทัพหลวงเข้าปราบปรามพวกเงี้ยวจนราบคาบ เจ้าพิริยะชัยเทพวงศ์ เกรงพระราชอาญาจึงลี้ภัยไปอยู่ที่เมืองหลวงพระบางและถึงแก่พิราลัยลงในปี พ.ศ.๒๔๕๒ นับแต่นั้นมาก็ไม่มีเจ้าผู้ครองนครแพร่อีกเลย

จังหวัดแพร่ ได้ชื่อว่าเป็นประตูเมืองสู่ล้านนา เดิม เป็นนครรัฐอิสระที่ตั้งอยู่ก่อนการสถาปนา อาณาจักรล้านนา จากหลักฐานต่าง ๆ ทำให้ทราบว่าจังหวัดแพร่นั้นมีชื่อเรียกกันหลายชื่อแล้วแต่ยุคสมัย เช่น “เมืองพล” เป็นชื่อที่เก่าแก่ดั้งเดิมที่สุด จากการพบหลักฐาน ในตำนานทางเหนือ ฉบับใบลาน พ.ศ. 1824 “เมือง โกศัย” เป็นชื่อที่ปรากฏในพงศาวดารเชียงแสน“เมือง เพล” เป็นชื่อที่ปรากฏหลักฐานอยู่ในศิลาจารึกหลักที่ 1 ของพ่อขุนรามคำแหงมหาราช และ “เมืองแพร่” เป็นชื่อที่คนไทยในอาณาจักรสุโขทัยและอยุธยาใช้เรียกเมืองแพล แต่ได้กลายเสียง เป็นเมืองแพร่จนถึงปัจจุบัน ในพื้นที่หลายอำเภอของจังหวัดแพร่ ได้ค้นพบหลักฐานว่ามีร่องรอยการอยู่อาศัยของมนุษย์ในยุคก่อนประวัติศาสตร์เช่น ขวานหินกะเทาะ ขวานหินขัด ในเขตอำเภอ ลองอำเภอวังชิ้น เป็นต้น และที่อำเภอสองยังมีประวัติเกี่ยวกับเมืองเวียงสรองที่เป็นเมืองโบราณในวรรณคดี เรื่องลิลิตพระลอ ซึ่งทุกคนรู้จักกันดี

Results (Thai) 1:

เมืองแพร่หรือเมืองแป้เป็นเมืองโบราณสร้างมาช้านานแล้วตั้งแต่อดีตกาลแต่ยังไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าสร้างขึ้นในสมัยใดและใครเป็นผู้สร้างเมืองแพร่เป็นเมืองที่ไม่มีประวัติของตนเองหรือจารึกไว้ในที่ใดๆโดยเฉพาะนอกจากปรากฏในตำนานพงศาวดารและจารึกของเมืองอื่น ๆ บ้างเพียงเล็กน้อยเช่นหลักฐานจากตำนานเมืองเหนือพงศาวดารโยนกและศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงเมืองแพร่น่าจะสร้างยุคเดียวกันกับกรุงสุโขทัยเชียงใหม่ลำพูนพะเยาน่านซึ่งบ้านเมืองของเมืองแพร่ในยุคนั้นคงไม่กว้างขวางและมีผู้คนมากมายเหมือนปัจจุบันเมืองแพร่มีชื่อเรียกกันหลายอย่างตำนานเมืองเหนือเรียกว่า "พลนคร" หรือ "เมืองพล" ในสมัยขอมเรืองอำนาจราวพ.ศ 1470-1540 นั้นพระนางจามเทวีได้แผ่อำนาจเข้าครอบครองดินแดนในเขตลานนาและได้เปลี่ยนชื่อเมืองในเขตลานนาเป็นภาษาเขมรเช่นลำพูนเป็นหริภุญไชยน่านเป็นนันทบุรีเมืองแพร่เป็นโกศัยนครหรือนครโกศัยชื่อที่ปรากฏในศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงเรียกว่า "เมืองพล" และได้กลายเสียงตามหลักภาษาศาสตร์เป็น "แพร่" ชาวเมืองนิยมออกเสียงว่า "แป้" เมืองแพร่สมัยก่อนกรุงสุโขทัยพ.ศ. 1654-พ.ศ. เมืองพะเยาพงศาวดารโยนกกล่าวถึงเมืองแพร่ว่า "จุลศักราช 461 (พ.ศ. 1654) ขุนจอมธรรมผู้ครองเมืองพะเยาเมื่อครองเมืองพะเยาได้ 3 ปีก็เกิดโอรสองค์หนึ่งขนานนามว่าเจื๋องต่อมาได้เป็นขุนเจื๋อง" พอขุนเจื๋องอายุได้ 16 ปีไปคล้องช้างณเมืองน่านพระยาน่านตนชื่อว่า "พละเทวะ" ยกราชธิดาผู้ชื่อว่านางจันทร์เทวีให้เป็นภรรยาขุนเจื๋องเมืองแพร่เป็นเมืองที่สร้างขึ้นแล้วในระหว่างจุลศักราช 421-461 (พ.ศ. 1614-1654) แต่คงเป็นเมืองขนาดเล็กและจะต้องเล็กกว่าเมืองพะเยาด้วยในระหว่างพ.ศ. 1655 - พ.ศ. เมืองพะเยาเมืองแพร่อยู่ในอำนาจการปกครองของขแต่ไม่มีเหตุการณ์สำคัญอะไรปรากฏให้เห็นอมเพราะในระยะเวลาดังกล่าวขอมเรืองอำนาจอยู่ในอาณาจักรลานนาไทยมีข้อน่าสังเกตว่าในระยะที่ขอมเรืองอำนาจได้เปลี่ยนชื่อเมืองแพร่เป็นโกศัยนคร (โกศัยหมายถึงผ้าแพรเนื้อดี) เมืองแพร่สร้างขึ้นประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๒ มีชื่อเรียกกันหลายชื่อคือ "พลนครเมืองพลเมืองแพล" ในสมัยขอมเรืองอำนาจระหว่างปีพ.ศ.๑๔๗๐- ๑๕๖๐ พระนางจามเทวีเข้าครอบครองแคว้นล้านนาได้เปลี่ยนชื่อเป็น "โกศัยนคร" หรือ "เวียงโกศัย" ซึ่งแปลว่าผ้าแพรนับแต่นั้นมาก็มีเจ้าผู้ครองนครสืบต่อกันมาโดยตลอดจนถึงสมัยรัชกาลที่ ๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์จึงได้มีการเปลี่ยนแปลงทางการปกครองโดยเจ้าพิริยะชัยเทพวงศ์ (เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์ที่ ๑๘) เป็นเจ้าหลวงกำกับด้วยข้าหลวงซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าได้โปรดเกล้าฯให้พระยาไชยบูรณ์ข้าหลวงคนแรกต่อมาในปีพ.ศ.๒๔๔๕พวกเงี้ยวได้ก่อการกบฏขึ้นโดยึดสถานีตำรวจศาลากลางจังหวัดปล้นเงินคลังและปล่อยนักโทษออกจากคุกพระยาไชยบูรณ์ถูกพวกเงี้ยวจับตัวและบังคับให้ยกเมืองให้แต่พระยาไชยบูรณ์ไม่ยินยอมจึงถูกจับประหารชีวิตเมื่อความทราบถึงในหลวงรัชกาลที่ ๕ จึงโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีนำทัพหลวงเข้าปราบปรามพวกเงี้ยวจนราบคาบเจ้าพิริยะชัยเทพวงศ์เกรงพระราชอาญาจึงลี้ภัยไปอยู่ที่เมืองหลวงพระบางและถึงแก่พิราลัยลงในปีพ.ศ.๒๔๕๒นับแต่นั้นมาก็ไม่มีเจ้าผู้ครองนครแพร่อีกเลยจังหวัดแพร่ได้ชื่อว่าเป็นประตูเมืองสู่ล้านนาเดิมเป็นนครรัฐอิสระที่ตั้งอยู่ก่อนการสถาปนาอาณาจักรล้านนาจากหลักฐานต่างๆ ทำให้ทราบว่าจังหวัดแพร่นั้นมีชื่อเรียกกันหลายชื่อแล้วแต่ยุคสมัยเช่น "เมืองพล" เป็นชื่อที่เก่าแก่ดั้งเดิมที่สุดจากการพบหลักฐานในตำนานทางเหนือฉบับใบลานพ.ศ. 1824 "เมืองโกศัย" เป็นชื่อที่ปรากฏในพงศาวดารเชียงแสน "เมืองเพล" เป็นชื่อที่ปรากฏหลักฐานอยู่ในศิลาจารึกหลักที่ 1 ของพ่อขุนรามคำแหงมหาราชและ "เมืองแพร่" เป็นชื่อที่คนไทยในอาณาจักรสุโขทัยและอยุธยาใช้เรียกเมืองแพลแต่ได้กลายเสียงเป็นเมืองแพร่จนถึงปัจจุบันในพื้นที่หลายอำเภอของจังหวัดแพร่ได้ค้นพบหลักฐานว่ามีร่องรอยการอยู่อาศัยของมนุษย์ในยุคก่อนประวัติศาสตร์เช่นขวานหินกะเทาะขวานหินขัดในเขตอำเภอลองอำเภอวังชิ้นเป็นต้นและที่อำเภอสองยังมีประวัติเกี่ยวกับเมืองเวียงสรองที่เป็นเมืองโบราณในวรรณคดีเรื่องลิลิตพระลอซึ่งทุกคนรู้จักกันดี

Results (Thai) 2:

เมืองแพร่หรือเมืองแป้ นอกจากปรากฏในตำนานพงศาวดารและจารึกของเมืองอื่น ๆ บ้างเพียงเล็กน้อยเช่นหลักฐานจากตำนานเมืองเหนือพงศาวดารโยนก เชียงใหม่ลำพูนพะเยาน่านซึ่งบ้านเมืองของเมืองแพร่ เมืองแพร่มีชื่อเรียกกันหลายอย่างตำนานเมืองเหนือเรียกว่า "พลนคร" หรือ "เมืองพล" ในสมัยขอมเรืองอำนาจราว พ.ศ. 1470 - 1540 นั้น เช่นลำพูนเป็นหริภุญไชยน่านเป็นนันทบุรีเมืองแพร่เป็นโกศัยนครหรือนครโกศัย เรียกว่า "เมืองพล" "แพร่" ชาวเมืองนิยมออกเสียงว่า "แป้" เมืองแพร่สมัยก่อนกรุงสุโขทัย พ.ศ. พ.ศ. 1654- 1773 พงศาวดารโยนกกล่าวถึงเมืองแพร่ว่า "จุลศักราช 461 (พ.ศ. 1654) ขุนจอมธรรมผู้ครองเมืองพะเยาเมื่อครองเมืองพะเยาได้ 3 ปีก็เกิดโอรสองค์หนึ่งขนานนามว่าเจื๋องต่อมาได้เป็นขุนเจื๋อง" พอขุนเจื๋องอายุได้ 16 ปีไปคล้องช้าง ณ เมืองน่านพระยาน่านตนชื่อว่า "พละเทวะ" ยกราชธิดาผู้ชื่อว่า 421-461 (พ.ศ. 1614-1654) ในระหว่าง พ.ศ. 1655 - พ.ศ. 1773 นคร (โกศัยหมายถึงผ้าแพรเนื้อดี) สร้างขึ้นประมาณพุทธศตวรรษที่ 12 มีชื่อเรียกกันหลายชื่อคือ "พลนครเมืองพลเมืองแพล" ในสมัยขอมเรืองอำนาจระหว่างปี พ.ศ. 1470-1560 ได้เปลี่ยนชื่อเป็น "โกศัยนคร" หรือ "เวียงโกศัย" ซึ่งแปลว่าผ้าแพร จนถึงสมัยรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยเจ้าพิริยะชัยเทพวงศ์ (เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์ที่ 18) ต่อมาในปี พ.ศ. 2445 พวกเงี้ยวได้ก่อการกบฏขึ้นโดยึดสถานีตำรวจศาลากลางจังหวัดปล้นเงินคลังและปล่อยนักโทษออกจากคุกพระยาไชยบูรณ์ถูกพวกเงี้ยวจับตัวและบังคับให้ยกเมืองให้ เมื่อความทราบถึงในหลวงรัชกาลที่ 5 จึงโปรดเกล้าฯ เจ้าพิริยะชัยเทพวงศ์ พ.ศ. 2452 ได้ชื่อว่าเป็นประตูเมืองสู่ล้านนาเดิม อาณาจักรล้านนาจากหลักฐานต่าง ๆ เช่น "เมืองพล" เป็นชื่อที่เก่าแก่ดั้งเดิมที่สุดจากการพบหลักฐานในตำนานทางเหนือฉบับใบลาน พ.ศ. 1824 "เมืองโกศัย" เพล " 1 ของพ่อขุนรามคำแหงมหาราชและ "เมืองแพร่" แต่ได้กลายเสียงเป็นเมืองแพร่จนถึงปัจจุบันในพื้นที่หลายอำเภอของจังหวัดแพร่ ขวานหินกะเทาะขวานหินขัดในเขตอำเภอลองอำเภอวังชิ้นเป็นต้น เรื่องลิลิตพระลอซึ่งทุกคนรู้จักกันดี

Results (Thai) 3:

เมืองแพร่หรือเมืองแป้เป็นเมืองโบราณสร้างมาช้านานแล้วตั้งแต่อดีตกาลแต่ยังไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าสร้างขึ้นในสมัยใดและใครเป็นผู้สร้างนอกจากปรากฏในตำนานพงศาวดารและจารึกของเมืองอื่นๆบ้างเพียงเล็กน้อยเช่นหลักฐานจากตำนานเมืองเหนือพงศาวดารโยนกและศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงเมืองแพร่น่าจะสร้างยุคเดียวกันกับกรุงสุโขทัยเชียงใหม่ลำพูนพะเยาซึ่งบ้านเมืองของเมืองแพร่ในยุคนั้นคงไม่กว้างขวางและมีผู้คนมากมายเหมือนปัจจุบันเมืองแพร่มีชื่อเรียกกันหลายอย่างตำนานเมืองเหนือเรียกว่า " พลนคร " ค็อค " เมืองพล " ในสมัยขอมเรืองอำนาจราวพ .ศ .633 - 1540 นั้นพระนางจามเทวีได้แผ่อำนาจเข้าครอบครองดินแดนในเขตลานนาและได้เปลี่ยนชื่อเมืองในเขตลานนาเป็นภาษาเขมรเช่นลำพูนเป็นหริภุญไชยน่านเป็นนันทบุรีเมืองแพร่เป็นโกศัยนครหรือนครโกศัยเรียกว่า " เมืองพล " และได้กลายเสียงตามหลักภาษาศาสตร์เป็น " แพร่ชาวเมืองนิยมออกเสียงว่า " แป้ "
"
เมืองแพร่สมัยก่อนกรุงสุโขทัยพ . ศ . 1 - พ . ศ . 2316

พงศาวดารโยนกกล่าวถึงเมืองแพร่ว่า " จุลศักราช 461 ( พ . ศ .